Thai VI

โค้ด: เลือกทั้งหมด

โลกในมุมมองของ Value Investor          12 เมษายน 55
ดร. นิเวศน์ เหมวชิรวรากร

	การเติบโตของธุรกิจการค้าปลีกสมัยใหม่และธุรกิจ  “ระดับชาติ”  หลายอย่างนั้นดูเหมือนว่าจะเป็น  “แนวโน้มใหญ่”  ที่ในที่สุดแล้วก็จะกระจายไปทั่วประเทศและยึดกุมธุรกิจเกือบทั้งหมด   อย่างไรก็ตาม  ในระหว่างที่กำลังขยายตัวไปตามท้องถิ่นต่าง ๆ  นั้น  เราก็จะพบว่ามีธุรกิจที่เจ้าของเป็นคนในท้องถิ่นยังสามารถ  “ต่อสู้” กับธุรกิจจาก  “ส่วนกลาง” ได้  บางบริษัทนั้นสามารถที่จะขยายตัวไปในจังหวัดและพื้นที่ใกล้เคียงด้วย  และถ้ามองจากภายนอก  ดูเหมือนว่าร้านของบริษัทท้องถิ่นบางแห่งจะขายดีเท่ากับหรือดีกว่ากิจการ  “ระดับชาติ”  ที่มาเปิดสาขาอยู่ใกล้ ๆ กัน  นี่อาจจะทำให้คนที่สังเกตการณ์คิดไปไกลว่า   กิจการท้องถิ่นดังกล่าวอาจจะกลายเป็นคู่แข่งหรือภัยคุกคามกิจการระดับชาติที่กำลังขยายตัวด้วยซ้ำ  แต่นี่เป็นความจริงหรือเป็น “ภาพลวง” กันแน่    ลองมาดูภาพของ  “ธุรกิจท้องถิ่น”  ที่สามารถ “ต่อกร” กับธุรกิจระดับชาติโดยเฉพาะที่เป็นร้านค้าปลีกสมัยใหม่ดู
	ประเด็นแรกที่ผมจะพูดถึงก็คือ  ร้านค้าปลีกท้องถิ่นที่โดดเด่นสามารถแข่งขันกับร้านค้าปลีกสมัยใหม่ระดับชาติได้นั้น  เกือบทั้งหมดน่าจะเน้นที่ลูกค้าที่มีรายได้ค่อนไปทางต่ำหรือต่ำที่สุด   ในทางการตลาดก็คือเน้นลูกค้าระดับ C ลงไปซึ่งไม่ใช่กลุ่มลูกค้าเป้าหมายหลักของเครือข่ายระดับชาติ  และสินค้าที่ขายนั้นก็จะเน้นสินค้าที่มีราคาถูกเป็นหลัก    การตั้งราคาสินค้าก็จะต่ำกว่าสินค้าแบบเดียวกันที่มีขายอยู่ในร้านที่เป็นโมเดินเทรดระดับชาติ  สิ่งที่แตกต่างดูเหมือนว่าจะอยู่ที่คุณภาพของบริการที่จะน้อยและด้อยกว่าร้านค้าปลีกสมัยใหม่  เช่นเดียวกัน  การตกแต่งร้านก็จะไม่หรูหราเท่า  บางร้านก็ไม่ติดเครื่องปรับอากาศ  ภาพของร้านก็คือ  เป็นร้านที่ขายสินค้าราคาถูกแต่เป็นสินค้าที่ได้มาตรฐานและมีความน่าเชื่อถือคล้าย ๆ  กับร้าน Modern Trade   ไม่เหมือนกับร้านค้า “แบบดั้งเดิม”  ที่ทำกันในครอบครัวและมีขนาดเล็ก
	บริษัทท้องถิ่นที่  “โดดเด่น” นั้น  มีในหลากหลายสินค้า  ที่เห็นค่อนข้างมากนั้นรวมถึง  ร้านขายสินค้าเกี่ยวกับวัสดุก่อสร้างที่มีขนาดใหญ่ในพื้นที่  ร้านเหล่านี้อาจจะมีชื่อที่  “ทันสมัย”  และเน้นภาพของความที่มีราคาถูก  เช่น  อาจจะตั้งชื่อร้านว่า  “Home Cheap”  ร้านที่มีค่อนข้างมากอีกกลุ่มหนึ่งก็คือ  ร้านขายเครื่องใช้ไฟฟ้าซึ่งก็แน่นอนว่ามีการขายเงินผ่อนด้วยซึ่งก็อาจจะตั้งชื่อเป็น  “Electronic Cheap”  ร้านสะดวกซื้อที่อาจจะมีชื่อว่า  “Con Cheap”  หรือแม้แต่ร้านประเภท “เมกกะสโตร์”ขายสินค้าหลากหลายสารพัดอย่างและมีขนาดใหญ่โตที่อาจจะตั้งชื่อว่า  “Super Cheap”  ร้านต่าง ๆ  เหล่านี้  บางแห่งก็อาจจะเริ่มมีสาขาที่กระจายออกไปในพื้นที่อื่นของจังหวัดและในจังหวัดใกล้เคียง  นั่นทำให้มีภาพและชื่อเสียงดีขึ้นไปอีกขั้นหนึ่งและเป็นเสมือนหนึ่งประกาศว่า   บริษัทสามารถแข่งขันและอาจจะเอาชนะร้านที่มาจากส่วนกลางระดับชาติได้
	ประเด็นที่จะต้องคิดก็คือ  บริษัทท้องถิ่นที่ดูเหมือนว่าจะ  “ประสบความสำเร็จ” ในการขายสินค้าราคาถูกเป็นหลัก   ที่ผมอยากเรียกเป็นคำรวม ๆ ว่าบริษัท  “Super Cheap” หรือ SC  เหล่านั้น  ประสบความสำเร็จจริงหรือ?  และถ้าจริง  บริษัทจะสามารถขยายตัวออกไปเรื่อย ๆ   จนสามารถแข่งขันกับบริษัทระดับชาติในวงที่กว้างขึ้น  และในที่สุดตนเองก็จะกลายเป็นบริษัทระดับชาติได้หรือไม่?
	คำตอบนั้นขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างแต่คำว่า  “ขายดี”  อาจจะไม่ใช่คำตอบ   เหตุผลก็คือ  การขายดีอาจจะเป็นเพราะว่าร้านนั้นขายสินค้าราคาถูกกว่าปกติ  และสินค้าสำหรับลูกค้าที่มีรายได้ต่ำนั้น   ลูกค้ามักจะตัดสินใจซื้อโดยเน้นที่ราคาเป็นหลัก  ดังนั้น  ร้าน SC จึงสามารถดึงดูดลูกค้ากลุ่มนี้ได้  ประเด็นยังมีว่า  ลูกค้ามักจะซื้อสินค้าต่อรายการค่อนข้างต่ำ  ดังนั้น  การที่เราเห็นคนเข้าร้านมากก็ไม่ได้หมายความว่ารายได้ในการขายจะมากเท่า ๆ  กับร้านที่ขายสินค้าให้คนที่มีรายได้มากกว่าและในราคาที่สูงกว่า  นี่ก็เป็นเรื่องของการขายที่อาจจะเกิด  “ภาพลวง” ขึ้นได้
	เรื่องที่สำคัญก็คือ  บริษัท SC นั้นขายสินค้าในราคาที่ต่ำกว่า  แต่ต้นทุนการซื้อสินค้านั้นกลับแพงกว่าบริษัทระดับชาติเนื่องจากปริมาณการสั่งซื้อจาก Supplier  ที่น้อยกว่ามาก  ดังนั้น  มาร์จินหรือกำไรขั้นต้นของ SC จึงน่าจะต่ำมาก  อย่างไรก็ตาม  อาจจะมีข้อโตแย้งว่า  ต้นทุนค่าการขายและโสหุ้ยต่าง ๆ  ของ  SC นั้นต่ำกว่าบริษัทที่มีเครือข่ายระดับชาติ  ดังนั้น SC  ก็อาจจะยังมีกำไรได้  แต่นี่เป็นเรื่องที่เราคาดเดามากกว่าข้อเท็จจริง  แต่ข้อโต้แย้งก็มีต่อไปว่า  ถ้า  SC  ไม่มีกำไร  บริษัทจะอยู่ได้อย่างไรมาค่อนข้างนานและที่สำคัญยังขยายตัวด้วย  บางแห่งเริ่มขยายตัวอย่างน่าประทับใจ  นี่ไม่ใช่สัญญาณของธุรกิจที่ประสบความสำเร็จและทำกำไรหรือ?
	คำตอบของผมก็คือ  อาจจะไม่ใช่!  เหตุผลก็คือ  ในธุรกิจค้าปลีกนั้น  ผู้ขายจะขายเป็นเงินสดในขณะที่การซื้อสินค้าจาก  Supplier นั้นเป็นเงินเชื่อซึ่งบางทีกว่าจะจ่ายก็เป็นเวลาหลายเดือน  ดังนั้น  แม้ว่าบริษัทจะค้าขายไม่มีกำไรหรือขาดทุนบ้าง   กระแสเงินสดของบริษัทก็จะไม่ขาด  บริษัทสามารถขายสินค้าไปได้เรื่อย ๆ โดยไม่ประสบปัญหาในการดำเนินงาน  ว่าที่จริงในบางกรณี  บริษัทสามารถขยายงานไปได้เรื่อย ๆ  ทั้ง ๆ  ที่บริษัทไม่มีกำไรเลย   เหตุผลก็เช่นเดิมนั่นก็คือ  บริษัทยิ่งขายสินค้ามาก  เงินสดที่ได้จากการขายก็มากขึ้นในขณะที่เงินที่จะต้องจ่ายให้กับ Supplier กลับถูกเลื่อนออกไปเรื่อย ๆ   ดังนั้น  การขยายตัวของธุรกิจจึงอาจจะไม่ใช่เครื่องหมายของการทำกำไรก็ได้
	ข้อถกเถียงต่อมาก็คือ  เจ้าของธุรกิจ SC คงไม่ทำธุรกิจ  หรือตัดสินใจขยายงานโดยที่รู้ว่ากิจการไม่ทำกำไร  นี่ก็เป็นข้อโต้แย้งที่มีเหตุผล  อย่างไรก็ตามนี่ก็มาถึงจุดอ่อนที่สำคัญที่สุดของธุรกิจของ SC  นั่นก็คือ  เรื่องของการจัดการ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบริหารสินค้าคงคลัง  ปัญหาก็คือ  เจ้าของหรือผู้บริหารของ SC เองนั้น  อาจจะไม่รู้ข้อมูลจริง ๆ  ของธุรกิจของตนเองเนื่องจากระบบข้อมูลและบัญชีอาจจะไม่ได้มาตรฐาน  เขาอาจจะไม่ได้ตรวจนับสินค้าคงคลังอย่างละเอียดถี่ถ้วนเพียงพอ  เขาอาจจะประมาณการสินค้าสูญหายหรือล้าสมัยต่ำเกินไปซึ่งทำให้ตัวเลขกำไรนั้นสูงเกินไป  นี่เป็นตัวอย่างที่อาจจะเกิดขึ้นเนื่องจากการบริหารงานที่อาจจะมีอีกมากมาย
ถ้าสมมุติว่าทุกอย่างถูกต้อง  บริษัท SC นั้น  ประสบความสำเร็จจริง  ธุรกิจมียอดขายที่ดี  มีกำไรจริง  มีการบริหารงานและระบบข้อมูลและบัญชีที่เชื่อถือได้  และสามารถขยายงานครอบคลุมในระดับจังหวัดและอาจจะในจังหวัดใกล้เคียงได้สำเร็จ  แต่นี่ก็ยังไม่สามารถสรุปได้ว่าบริษัทจะสามารถแข่งขันกับบริษัทระดับชาติได้อย่างแน่นอน  ประเด็นก็คือ  การบริหารงานบริษัทที่มีขนาดของธุรกิจขนาดหนึ่งนั้น  อาจจะไม่เหมือนกับการบริหารบริษัทที่มีขนาดใหญ่ขึ้นไปมาก  ระบบการบริหารอาจจะเปลี่ยนแปลงไปมาก  การดูแลกิจการโดยบุคคลที่เป็น “เจ้าของ”  อาจจะทำได้ไม่ทั่วถึงและนี่อาจจะเป็นข้อจำกัดของบริษัท  SC  
แน่นอน     ต้องมีบริษัท  SC  ที่สามารถก้าวขึ้นมาเป็นบริษัทระดับชาติได้บ้าง  ว่าที่จริงตัวอย่างก็มีอยู่  อย่างไรก็ตาม  บริษัท SC จำนวนมากและน่าจะเป็นส่วนใหญ่นั้น   ก็ไม่สามารถที่จะเติบโตขึ้นมาท้าทายบริษัทที่มีเครือข่ายระดับชาติได้  SC จำนวนมาก “ล้มหายตายจาก” ไป  SC ที่เหลืออยู่จำเป็นต้อง  “หาจุดยืน”ของตนเองให้ได้เพื่อที่จะอยู่รอดได้ในระยะยาว  แต่สำหรับนักลงทุนที่ลงทุนในบริษัทค้าปลีกระดับชาติแล้ว  ความคิดที่ว่า  SC  จะเป็นภัยคุกคามต่อการขยายตัวของบริษัทนั้น  น่าจะเป็นสิ่งที่ยังห่างไกลไปมาก