โค้ด: เลือกทั้งหมด
มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่ชอบเกมหรือการแข่งขันมาตั้งแต่โบราณ อันจะเห็นได้จากหลักฐานตั้งแต่สมัยโรมันที่มีการแข่งขันต่อสู้ในสนามแข่งต่าง ๆ ทั่วอาณานิคมของโรมันทั่วทั้งยุโรป ผู้ชนะในแต่ละสนามก็จะได้โอกาสมาแข่งขันรอบสุดท้ายที่โคลอสเซียมในกรุงโรม ต่อหน้าประชาชนชาวโรม และต่อหน้าจักรพรรดิ ซึ่งผู้ชนะในเกมเหล่านี้ก็มักจะได้ครอบครองความยิ่งใหญ่บางอย่าง และสามารถยกระดับชนชั้น หรือยกระดับชีวิตตัวเองขึ้นมาได้จากชนชั้นที่ถูกกดขี่อย่างการเป็นทาส เป็นวิธีการเปลี่ยนชะตาชีวิตที่ติดตัวมาแต่กำเนิด ซึ่งโอกาสแบบนี้อาจจะมีไม่มากนักในยุคสมัยโบราณ
การแข่งขันในเกมรูปแบบอื่น ๆ ที่เป็นแบบแผนมากขึ้นถูกกำหนดและพัฒนาออกมาอย่างแพร่หลาย เช่นการแข่งขันโอลิมปิคยุคโบราณ ซึ่งเป็นเกมกีฬาที่แข่งขันกันตั้งแต่ประมาณ 800 ปีก่อนคริสตกาล ในกรุงโอลิมเปีย อาณาจักรกรีก และยังมีการแข่งขันอีกจำนวนมากที่มีกระจายอยู่ทั่วไปตามอารยธรรมในแต่ละแห่ง ซึ่งหลาย ๆ เกมในอดีตก็ยังดำเนินมาถึงปัจจุบัน ผ่านวิวัฒนาการมากมายตามประวัติศาสตร์ของมนุษย์ โดยมีองค์ประกอบสำคัญคือ จุดมุ่งหมาย, กติกา, ความท้าทาย, และปฏิสัมพันธ์กับเกม ช่วงระยะเวลาไม่นานมานี้ เราอาจจะได้มีโอกาสดูการแข่งขันร้องเพลงหลายรายการ การแข่งขันเกมโชว์ทางทีวีหลากหลายเวที หรือถ้าฝันไกลไปถึงอนาคต เราเห็นเกมการแข่งขันที่เป็นจินตนาการอย่างสุดกู่อย่างในหนังเรื่อง Hunger games ซึ่งเหมือนจะย้อนรอยเดิมของการแข่งขันตั้งแต่สมัยโบราณ คือการเอาชีวิตมาเดิมพัน ซึ่งแม้จะดูโหดร้าย อำมหิต แต่ก็แฝงไปด้วยข้อคิดของภาพ “การแข่งขัน” ไม่น้อย
คน Gen Y อย่างผมก็เติบโตมาในห้วงเวลาที่คนญี่ปุ่นคิดค้นเกมบางอย่างที่แข่งขันกันบนหน้าจอทีวี หรือเราเรียกมันว่าวีดีโอเกม ซึ่งสร้างโลกเสมือนในหน้าจอทีวี มีจุดมุ่งหมายบางอย่าง และให้เรามีโอกาสมีส่วนร่วมในการตัดสินใจเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์นั้น ๆ ไม่น่าเชื่อว่าอุตสาหกรรมเกมมีขนาดใหญ่มากกว่า 63,000 ล้านเหรียญสหรัฐ ในปี 2012 เพราะว่ามนุษย์ก็ยังคงติด “เกม” ซึ่งฝังอยู่ในยีนส์มนุษย์มาตั้งแต่สมัยโบราณ ถ้าย้อนไปถึงทฤษฎีวิวัฒนาการของชาร์ล ดาร์วิน นี่คือวิธีที่จะทำให้มนุษย์พัฒนาขึ้นผ่านความรู้สึกแข่งขัน เพื่อให้สามารถสืบเผ่าพันธุ์ได้ดียิ่งขึ้น
เกมที่ดูจะค่อนข้างใหม่สำหรับคนจำนวนมากในประเทศไทย แม้ว่าจะดำเนินมานานตั้งแต่ปี 1975 มาแล้ว นั่นคือ “เกมหุ้น” สิ่งที่ค่อนข้างน่าสนใจในเกมนี้คือสามารถเข้าร่วมได้พร้อมกันจำนวนมาก จุดมุ่งหมายคือการทำกำไรจากเงินลงทุน ด้วยกติกาแสนง่าย คือเลือกหุ้นขึ้นมาจากจำนวนทั้งหมดที่มีอยู่ ถือ และขายทิ้ง ความท้าทายคือเงินเดิมพัน ซึ่งเป็นตัวตัดสินผลว่าคนเล่นจะแพ้หรือชนะเท่าไหร่ ปฏิสัมพันธ์ต่อเกมมีทั้งความโลภและความกลัวที่เกี่ยวข้อง และคนที่ประสบความสำเร็จในเกมหุ้นมีจำนวนน้อยมากคล้าย ๆ กับเกมอื่น ๆ ในโลก ที่ผู้ชนะมีเพียงกลุ่มเล็ก ๆ และเกือบจะกินรวบทั้งหมด และจากการสังเกตของผม นี่คือ 3 ส่วนที่เหมือนกันของ “ผู้ชนะ” ในเกมหุ้น
1. ต้องเดิมพันด้วยชีวิต การลงทุนสำหรับผู้ชนะ มันไม่ใช่แค่เกมแต่มันคือ “งาน” หรือ ถ้าเป็นเกม คือการเดิมพันด้วยชีวิต แม้ว่าผู้เข้าร่วมเกมหุ้นคือผู้ที่ประสบความสำเร็จมากมายจากหลายสาขาวิชา แต่น่าแปลกที่มีคนจำนวนมากให้ความสำคัญกับเกมหุ้นน้อยมาก ตั้งความคาดหวังผลลัพท์ของเกม รวมถึงประเมิน “ความหิน” ของเกมหุ้นต่ำกว่าความเป็นจริงมาก ซึ่งข้อเท็จจริงคือผู้ที่จริงจังกว่ามักจะสำเร็จไปกว่าครึ่ง คนที่สำเร็จสูงมากจะคิดว่านี่คือ เกมที่เปลี่ยนชีวิตพวกเขาได้จริง ๆ ในอนาคต ดังนั้นคนกลุ่มนี้จะทุ่มเท แรงกาย เวลา ให้กับการลงทุนเป็นอย่างมาก
2. มีรูปแบบการเล่นชัดเจน และเล่นเฉพาะในเกมของตัวเอง เพราะความชำนาญแต่ละคนไม่เหมือนกัน ดังนั้นการเข้าใจตัวเองและจุดแข็งจุดอ่อนตัวเอง และปรับมาใช้กับเกมหุ้นจึงเป็นปัจจัยสำคัญ รูปแบบบางอย่างอาจจะไม่ได้ผลดีในทุกสภาวะ เช่นในประวัติศาสตร์หุ้นของอเมริกา การลงทุนแบบหุ้นคุณค่า กับการลงทุนแบบหุ้นเติบโตมีผลแพ้ชนะสลับกันเสมอ ๆ แต่การเปลี่ยนรูปแบบไปมา หรือมีรูปแบบครึ่ง ๆ กลาง ๆ มักจะให้ผลร้ายมากกว่า ดังนั้นบางช่วงบางตอน แม้จะเกิดสภาวะที่ไม่เอื้อต่อการลงทุนในแบบของตัวเอง รูปแบบการเล่นก็ควรจะคงเดิม ไม่เปลี่ยนแปลง เพียงแค่ว่ารักษาเนื้อรักษาตัวมากขึ้น รวมถึงพัฒนาให้รูปแบบที่ตัวเองใช้อยู่ดีขึ้น ๆ ไป นี่คือวิถีของผู้ชนะ
3. แม้ล้มเหลว แต่ไม่เคยล้มเลิก ผู้ชนะเรียนรู้จากความผิดพลาด และสนุกกับการเรียนรู้สิ่งเหล่านี้ เพราะความสำเร็จจากเกมหุ้นจะเกิดจากการมีส่วนร่วมเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน ด้วยผลของดอกเบี้ยทบต้น ผู้ชนะที่ยิ่งใหญ่จะต้องอยู่ในเกมให้ยาวที่สุด และนี่คงเป็นเหตุผลที่บัฟเฟตต์บอกนักลงทุนว่ากฎที่สำคัญที่สุดในการลงทุนคือ “ห้ามขาดทุน”
ข้อคิดทิ้งท้ายที่ผมคิดว่าสำคัญที่สุด อยากจะยกคำแนะนำเอกของเฮย์มิช อเบอร์นาธี โค้ชของตัวเอกในเรื่อง Hunger game : Catching fire ซึ่งพูดไว้ว่า “จงจำไว้ว่าใครคือคู่แข่งที่แท้จริงของคุณในเกมนี้” ซึ่งแท้จริงแล้ว .. มันคือตัวคุณเอง